Vlog Discover Stabroek @ Home:
Aflevering 15: https://www.youtube.com/watch?v=-SlhJ0zF5Sg
Het Galgenveld, de Galgenhoek, de Galgenstraat en het Klein Galgenveld, dit zijn vier rechtstreeks verwijzingen naar een plaats - in dit geval een driehoekig veld aan de oude weg Putte - Kapellen - waar tot aan de Franse Tijd, 1795, ter doodveroordeelden werden tentoongesteld. En dit laatste mag je zeker en vast letterlijk nemen. Wanneer er iemand destijds de doodstraf kreeg, dan werd executie meestal uitgevoerd op de publieke plaats bij uitstek, het dorpsplein of de grote markt. Het werd dan een soort spektakel waar de mensen naar kwamen kijken. De ter dood veroordeelde had geen enkel recht meer, hij of zij werd ten schande gemaakt en gebruikt voor publiek vertier. De beul was een ambtenaar, van overheidswege betaald om het vonnis te voltrekken. Het lijkt wel of men steeds de meest gruwelijke en pijnlijke manieren zocht om iemand om het leven te brengen na een misdrijf! Ophanging, onthoofding, radbraken, vierendelen, ... je kan het zo gek en pijnlijk niet bedenken!
Ook de foltertechnieken uit die tijd spreken tot op vandaag, helaas, tot de verbeelding, denk bijvoorbeeld maar aan al die Musei della Tortura in Italië ter vertier van menig toerist die niet beter weet dan aan al dat gruwelijk wapentuig ook echt geloof te hechten. Maar waar er rook is, is er ook vuur, dus ja, onze voorouders waren op het vlak van executie- en foltermethodes behoorlijk ruimdenkend!
Na de executie voerde men het lijk op een soort slede naar het galgenveld, meestal gelegen in een uithoek van de gemeente, maar wel aan een belangrijke weg of aan een kruispunt van wegen, zodat de dode nog als afschrikwekkend voorbeeld kon dienen voor al wie passeerde aan het veld. Er zijn voorbeelden bekend waar het galgenveld zelf een attractie op zich werd, waar men zondagse uitstapjes naar toe organiseerde... dood en verderf heeft de mens al altijd aangetrokken blijkbaar.
Ergens las ik dat 'een hangplek' een betere woordkeuze zou zijn dan galgenveld of galgenberg, en ik volg de auteur van dat idee zeker wel.
Want het lijk werd te kijk opgehangen aan de galg of op een 'radstake', een metershoge paal met daar op een horizontaal wiel, gezet of gelegd. En daar bleef het stoffelijke overschot dan hangen, tot zolang de dieren het helemaal hadden opgeruimd!
Ook aparte ledematen of delen van het lichaam werden tentoongesteld: na onthoofding werd het hoofd op een spies gestoken. Om de vernedering compleet te maken werd dan soms nog het aangezicht weggesneden!
Een ter dood veroordeelde had geen recht op een begrafenis aangezien hij door het vonnis uit de gemeenschap was gezet. Het lijk was dus niet welkom in de gewijde grond van het kerkhof dat meestal rond de kerk lag. Wat er na enkele maanden nog restte aan beenderen, werd in knekelput begraven op het galgenveld zelf (er zijn heel wat van die putten ontdekt in de Nederlanden).
In Stabroek zal het niet anders geweest zijn. En als klap op de vuurpijl lag het galgenveld van Kapellen net aan de overkant van de straat; daar werden de ter dood gebrachte misdadigers van Hogescote te kijk gehangen. Wie onderweg was naar Bergen op Zoom of Antwerpen via de grote weg, liep tussen Kapellen en Putte letterlijk tussen twee galgenvelden door. De kans om daar geen lijken te zien hangen of te ruiken, was behoorlijk klein.
Op het einde van de 18e eeuw, met de ideeën van de Verlichting en met de komst van de Republikeinse Franse overheersers, verdwenen de galgenvelden stelselmatig en kwam er met de guillotine een meer humane en vooral snellere manier om de doodstraf uit te voeren. In meer recente tijden ging men fussileren, elektrocuteren, injecteren met een dodelijke vloeistof, etc... maar het doden als strafmaatregel bleef nog eeuwen in gebruik. In België werd de laatste doodstraf uitgevoerd in 1950, SS-majoor Philipp Schmitt, kampcommandant van Breendonk, stond toen aan de foute kant van het executiepeleton! Pas in 1996 werd in België de doodstraf afgeschaft en slechts vanaf dan beschouwd als een fundementele inbreuk op de Rechten van de mens!
In Stabroek werd het galgenveld, dat aan de gemeente behoorde, vanaf de 19e eeuw verkaveld. Hier kwamen, net zoals in de Heuvels, voornamelijk dagloners en landarbeiders wonen, in bescheiden lemen huisjes, dicht bij elkaar. Later werden ze vervangen door bakstenen exemplaren (cfr de postkaart uit 1905). De kleine straatjes vandaag rond het Galgenveld zijn er nog een herinnering aan!
----------- Bronnen: MOUS, W., Stabroekse Straatnamen, Molengalm, 3-maandelijks tijdschrift, 16e jrgng, n°3, Stabroek, 2014.
JOPPEN, W. en JOPPEN, L., Kroniek van Stabroek. 1250-2008. Heruitgave van 'Kroniek van Stabroek 1250-1980', Stabroek, 2008.
Комментарии