In het kader van mijn wandeling in het Loopgravenpad in het Mastenbos te Kapellen, kwam ik opnieuw de naam tegen van de Duitse Luitenant Josef Zimmermann. Wij kennen hem als de man die - de in 2007 ontdekte - luchtfoto's van de "Kaiserliche Fortification Antwerpen" maakte vanuit zijn verkenningsvliegtuig.
Maar wie was deze Josef Zimmermann? Bij de ontdekking van de foto's, was er niets anders dan een naam.... Ondertussen heeft onze luitenant ook een gezicht, een leven, een familie!
Hij werd geboren in 1881 in Oberkirch, een klein stadje in Baden-Württenberg (D), niet zo ver van Straatsburg. Voor de oorlog was hij koopman.
Vanaf 1915 werd hij opgeleid als piloot bij de luchtmacht. In 1917 was hij gestationeerd aan het front in Noord Frankrijk en maakte hij deel uit een observatie-eenheid van de artillerie. Samen met zijn piloot overvlogen ze in een dubbeldekker met open cockpits de vijandelijke stellingen op zoek naar doelwitten op de grond voor de kanonniers. De beobachter zat steeds achteraan met zijn fototoestel om de beelden te schieten.
In januari 1918 vertrok Zimmermann met zijn dubbeldekker op verkenning boven de eigen stellingen ten noorden van Antwerpen en langs het kanaal Schoten-Dessel (zie blogartikel hier). Ofwel stegen ze op vanop vliegveldje van Schaffen bij Diest (staat op de achterzijde van de foto's), of, een andere mogelijkheid, ze waren vertrokken vanuit de vliegbasis in Noord Frankrijk.
In elk geval, op die bewuste koude winterdag in 1918 schoot Zimmermann 53 foto's van de Duitse linies. Daarop zijn de stellingen - loopgraven en bunkers - tot in het kleinste detail te zien. Ook de oude Belgische forten en stellingen uit 1914 zijn duidelijk zichtbaar. De beelden werden ontwikkeld, geanalyseerd en dan gearchi-veerd om daarna in de vergetelheid te geraken. De herontdekking van deze foto's hebben het onderzoek getriggerd naar de uniek bewaarde loopgraven- en bunkerlinie in Stabroek-Kapellen-Brasschaat (en zo verder in de richting van Turnhout).
Op 21 april 1918 vertrok Josef Zimmermann opnieuw op verkenning; het zou zijn laatste missie worden. Ergens aan het front aan de Somme bij Péronne werd hij neergehaald; details zijn er niet, enkel dat zijn lievelingshondje Süzette - die hem overal vergezelde, ook in de lucht - de fatale crash eveneens niet overleefde.
Josef Zimmermann ligt begraven op het Deutscher Soldatenfriedhof van Maissemy bij Saint-Quentin in Frankrijk.
Vandaag kan je een goed deel van wat Josef Zimmermann door zijn lens zag, ontdekken op de grond. In het Mastenbos en het Loopgravenpad zijn er geweldig veel relicten bewaard gebleven, die deze site uniek maakt! Wil je deze weinig bekende erfgoedparels bezoeken met een gids? Kijk dan snel hier of neem contact op met de gemeente Kapellen voor meer info.
Tip: als je ooit in de buurt zou zijn, bezoek dan zeker het Fort van Stabroek eens; in de
Zimmermann zaal kan je een aantal van de luchtfoto's op zeer groot formaat bewonderen!
Bron: GHEYLE, W. (red.), Vergeten linies. Antwerpse bunkers en loopgraven door de lens van Leutnant Zimmermann (1918), Antwerpen, 3 dln., 2018. INGELBRECHT, J., De Duitse bunkerlinie uit 1917, in: KERREMANS, J. (red.), Cappellen in den Grooten Oorlog. Een relaas van het leven van elke dag in Cappellen in 1914-1918, Studiegroep WOI, Kapellen, 2014, p. 275-295. Website: https://exsitu.be/project/leutnant-zimmermann-antwerpse-bunkers-en-loopgraven-door-een-duitse-lens
Comments